Współcześnie komunikacja odbywa się błyskawicznie, a emocje często biorą górę nad refleksją, łatwo zapomnieć, że każde słowo niesie konsekwencje. Badania nad wpływem hejtu i agresji werbalnej pokazują, że negatywne komentarze w mediach społecznościowych mogą prowadzić do obniżonego nastroju, lęków, a nawet depresji, zwłaszcza wśród młodych ludzi. Naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego wskazują, że słowa mogą aktywować w mózgu te same obszary odpowiedzialne za odczuwanie bólu fizycznego. Dlatego warto zastanowić się, zanim coś powiemy lub napiszemy – czy nasze słowa przynoszą wartość i budują, czy raczej przyczyniają się do czyjegoś cierpienia? Empatia i uważność w komunikacji to klucz do zdrowszych relacji i lepszego samopoczucia – zarówno naszego, jak i osób, które nas otaczają.

Mowa nienawiści wśród młodzieży – jak ją rozpoznać i jak z nią walczyć?

Można bagatelizować, można umniejszać, można wreszcie twierdzić, że to minie. Ale to tylko czarowanie rzeczywistości – hejt jest obecny w naszym życiu. Mowa nienawiści przejawia się zarówno w nieprzychylnych komentarzach pod adresem sąsiadki, jak i w otwarcie negatywnych opiniach na internetowych stronach. Młodzież nie jest wobec siebie delikatna, nie ma buforu bezpieczeństwa, nie myśli o tym, że lekko rzucone słowa mogą kogoś realnie skrzywdzić. Nie będziemy tu przytaczać konkretnych przykładów (nie chcemy rozpowszechniać dalej tych słów) – można je bardzo łatwo znaleźć w sekcji komentarzy u “znanych i lubianych”…i niestety w prywatnych wiadomościach u dzieci i młodzieży. Nie ma sensu rozpisywać się na temat internetu, globalnej wioski, czy wszechdostępności – to jest świat w którym teraz żyjemy. Dzieci i młodzież nie znają innego, nie znają świata bez internetu, smartfonów i mediów społecznościowych. Największym wyzwaniem więc – jest nauczyć się zarządzać tym co mamy. Cytując Mariana Turskiego: “Zanim zaczniemy się kochać, nauczmy się mniej siebie nienawidzić”…

Mowa nienawiści w sieci – czym jest i jak się przejawia?

Mowa nienawiści to wszelkie formy komunikacji, które nawołują do przemocy, nienawiści lub wrogości wobec innych osób lub grup, na przykład z powodu ich rasy, religii, orientacji seksualnej czy wyglądu. Wśród młodzieży często przyjmuje formę obraźliwych komentarzy, hejtu w mediach społecznościowych, a także wykluczenia lub poniżania innych. Warto zauważyć, że dla młodych ludzi internet stał się jednym z głównych miejsc, gdzie takie treści się rozprzestrzeniają, a agresja słowna czy trolling są często traktowane jako sposób na zyskanie popularności lub zwrócenie na siebie uwagi.

Dlaczego mowa nienawiści wśród młodzieży jest tak niebezpieczna?

Mowa nienawiści wśród młodzieży ma ogromny wpływ na jej rozwój emocjonalny i społeczny. Badania przeprowadzone przez Uniwersytet Stanforda wykazują, że młodzież, która jest regularnie narażona na mową nienawiści, może doświadczać problemów z poczuciem własnej wartości, a także z trudnościami w budowaniu zdrowych relacji z innymi. Wiele osób, które padają ofiarami hejtu, zaczyna odczuwać lęk, smutek, a nawet depresję. Z kolei osoby, które angażują się w mowę nienawiści, mogą doświadczać wzrostu agresji oraz trudności w empatii, co prowadzi do dalszej polaryzacji grup społecznych.

Jak młodzież reaguje na mowę nienawiści?

Badania pokazują, że młodzież reaguje na mowę nienawiści w różnorodny sposób. Część młodych ludzi stara się ignorować negatywne treści, inni próbują je wyśmiewać lub z nimi walczyć. Niestety, wiele osób nie ma wystarczającej wiedzy, jak skutecznie reagować na hejt, zwłaszcza w internecie. Z tego powodu młodzież często nie zgłasza przypadków mowy nienawiści, a ich poczucie bezpieczeństwa w sieci zostaje zachwiane. Ponadto, młodsze pokolenie jest bardziej narażone na wpływ takich treści, co może prowadzić do normalizacji agresji słownej i zachowań szkodliwych dla innych.

Jakie są skutki mowy nienawiści dla młodzieży?

Skutki mowy nienawiści mogą być bardzo poważne. Przede wszystkim mogą one prowadzić do izolacji i wykluczenia, zwłaszcza w kontekście rówieśniczym. Młodzież, która doświadcza hejtu, może stracić poczucie przynależności do grupy, a także poczucie własnej wartości. Przykładem może być badanie przeprowadzone przez Fundację Dzieci Niczyje, które wykazało, że młodsze osoby, które stykają się z mową nienawiści w sieci, częściej doświadczają problemów emocjonalnych, takich jak lęki, depresja czy poczucie osamotnienia.

Jak zapobiegać mowie nienawiści wśród młodzieży?

Aby skutecznie przeciwdziałać mowie nienawiści, kluczowe jest rozwijanie umiejętności miękkich u młodych ludzi – takich jak empatia, komunikacja, zarządzanie emocjami i krytyczne myślenie. To właśnie te kompetencje pomagają budować zdrowe relacje i uczą odpowiedzialności za własne słowa. Edukacja antydyskryminacyjna, w której młodzież uczy się szacunku dla innych, stanowi fundament w przeciwdziałaniu agresji słownej. Warto wprowadzać takie tematy do szkół, by młodzi ludzie wiedzieli, jak rozpoznać mowę nienawiści i jak reagować w sposób konstruktywny.
W EduLyke wspieramy nauczycieli i placówki edukacyjne w rozwijaniu kompetencji społecznych wśród młodzieży. Oferujemy materiały, które pomagają uczniom lepiej rozumieć mechanizmy komunikacji, radzić sobie z emocjami i budować bezpieczne środowisko zarówno w szkole, jak i w internecie. To właśnie nauka świadomej komunikacji może pomóc w ograniczeniu hejtu i budowaniu kultury szacunku.
Dzięki edukacji, rozwijaniu umiejętności miękkich, wsparciu rówieśniczemu oraz odpowiednim regulacjom prawnym, możliwe jest skuteczne przeciwdziałanie temu zjawisku. Kluczowe jest, aby młodzi ludzie byli świadomi konsekwencji swoich słów, umieli rozpoznawać mowę nienawiści i wiedzieli, jak reagować, aby wspólnie tworzyć bardziej empatyczne i tolerancyjne społeczeństwo.

Źródła:
Fundacja Dzieci Niczyje, „Skala problemu mowy nienawiści wśród młodzieży”, 2019.
Uniwersytet Stanforda, „Hate Speech and Youth: The Psychological Effects”, 2020.
Human Rights Watch, „Hate Speech and Social Media”, 2021.